Travmatik yaşantılar kendi kendine iyileşmez. Ancak tedavi edilmezse  hayatın farklı alanlarına yayılır ve zamanla büyür.

Bir kaza, ani kayıp, şiddet, doğal afet, taciz, hastalık ya da yoğun bir ayrılık… Hepsi bir şekilde zihinde “donup kalmış” görüntüler ve duygular bırakabilir. Bu donma halinin ardından gelen kaygı, tetiklenme, kabuslar ve kaçınmalarla kişi kendini sürekli bir “savaş hali” içinde bulabilir.
İşte bu tabloya psikolojide Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB) diyoruz.

Bu yazıda TSSB’nin ne olduğunu, nasıl ortaya çıktığını, belirtilerini ve terapi sürecinde neler yapılabildiğini detaylıca ele alacağım.

1. Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB) Nedir?

TSSB, bireyin travmatik bir olay yaşadıktan sonra bu olayın zihinsel ve duygusal izlerini atlatamamasıyla gelişen bir ruhsal bozukluktur.
Kişi kendini sürekli geçmişte yaşamış gibi hisseder.
Olay geçmişte kalmış olsa da etkileri bugünü ve geleceği derinden etkiler.

2. TSSB Belirtileri Nelerdir?

Yeniden yaşama (flashback):

Travmatik anının zihinde görüntü, ses, duygu olarak tekrar tekrar yaşanması. Sanki “o an” yeniden oluyormuş gibi hissedilir.

Kabuslar ve uyku bozuklukları:

Travmayla ilgili rüyalar, irkilerek uyanmalar, uykuya dalamama.

Kaçınma davranışları:

Travmayı hatırlatan yerlerden, kişilerden, konuşmalardan kaçınma.
Örneğin bir trafik kazası geçiren kişi, uzun süre araç kullanamaz.

Aşırı uyarılmışlık hali:

Gerginlik, tetikte olma, kolay irkilme, öfke patlamaları, çarpıntı, terleme.

Hissizlik ve donukluk:

Duyguları bastırma, insanlardan kopma, “robot gibi” hissetme.

Depresif belirtiler:

Hayata karşı ilgi kaybı, değersizlik düşünceleri, karamsarlık.

3. TSSB Hangi Olaylardan Sonra Gelişebilir?

Çocukluk çağı istismarı

Fiziksel ya da duygusal şiddet

Tecavüz ve cinsel travmalar

Doğal afetler (deprem, sel, yangın)

Trafik kazaları

Yakın kayıplar

Yoğun ayrılık ve terk edilme

Yoğun hastalık süreçleri (kanser, ameliyat, yoğun bakım)

Travmatik olayın kendisinden çok, kişide bıraktığı iz önemlidir. Aynı olay iki kişiyi farklı etkileyebilir.

4. TSSB’nin Psikolojik Tedavi Süreci

TSSB zamanla geçmez. Beyin, “o olay tekrar olacakmış gibi” algı üretmeye devam eder. Bu yüzden travma mutlaka profesyonelce işlenmelidir.

EMDR Terapisi (Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme):

Travmanın duygusal yoğunluğu EMDR ile çalışılarak azaltılır. Kişi, olayı hatırlasa bile artık aynı düzeyde tetiklenmez.

Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT):

Travmayla ilgili çarpıtılmış düşünceler (örneğin: “Ben suçluyum.”, “Dünya tehlikeli bir yer.”) fark edilir ve yeniden yapılandırılır.

Çözüm Odaklı Terapi:

Kişinin yaşadığı güçlükler yerine, geçmişte baş edebildiği anılar üzerinden ilerlenerek iyileşme süreci desteklenir.

Destekleyici Terapi:

Travma sonrası oluşan yalnızlık, anlaşılmama ve kopukluk hissiyle baş etmek için güvenli bir bağ kurulur.

Psikiyatrist Desteği (Gerekirse):

Yoğun uyku bozukluğu, şiddetli kaygı, panik atak veya intihar düşünceleri varsa psikiyatrist eşliğinde ilaç tedavisi devreye alınabilir.
Ancak tedavi, daima terapötik süreçle birlikte yürütülmelidir.

5. TSSB’nin Gündelik Hayata Etkileri

İşlevselliği düşürür (işe odaklanamama, üretkenliğin azalması)

İlişkileri zedeler (öfke patlamaları, bağ kuramama)

Uykusuzluk ve yorgunluk haliyle bedeni zorlar

Sosyal hayattan uzaklaşmaya neden olur

Kendilik değerini düşürerek depresyonu tetikleyebilir

Travma sonrası yaşanan duygular; “saçmalık”, “abartı” ya da “zayıflık” değildir.
Bu duygular, bedenin ve zihnin koruma mekanizmasıdır.

 

TSSB, yalnızca yaşanan bir olayın değil, o olayın ruhsal izlerinin çözülmeden kalmasının sonucudur.
Ve bu izler, terapiyle silinemez belki ama iyileşebilir, hafifler, dönüştürülebilir.

Geçmişin yüklerini bugüne taşınma. Travmanızın hayatınızı engellemesine izin vermeyin. Bana ulaşın birlikte çözelim.

Eğer siz de geçmişte yaşadığınız bir olayın etkisinden çıkamıyor, aynı duygulara tekrar tekrar saplanıyorsanız, yardım almak için geç kalmış değilsiniz. Manavgat’taki ofisimde bireysel terapi seansları, şehir dışı ve yurt dışındaki danışanlar için ise online terapi seçenekleriyle destek sunuyorum.

Soru sormak, detaylı bilgi almak ya da randevu oluşturmak için WhatsApp butonuna tıklayabilir veya psikologsinanyuksel@gmail.com adresine mail gönderebilirsiniz.

Kendinize ve ruh sağlığınıza iyi bakın.

 

Uzman Klinik Psikolog Sinan Yüksel
Manavgat Psikolog | Bireysel, Çift ve Cinsel Terapi